Techniki druku

W zależności od tego, które fragmenty formy są elementami drukującymi, od wzajemnego położenia drukujących i nie drukujących części czcionek, wyróżnia się trzy podstawowe techniki: drukowanie wypukłe, płaskie i wklęsłe.

Drukowanie płaskie

Do drukowania płaskiego zalicza się światłodruk, znany heliotypią lub fototypią, oraz częściej stosowany offset. W tej technice elementy drukujące znajdują się na tej samej płaszczyźnie, co nie drukująca powierzchnia formy drukarskiej. Podczas druku wykorzystuje się zjawisko przyjmowania farby przez natłuszczone specjalnym preparatem fragmenty powierzchni formy oraz zjawisko odpychania farby przez fragmenty nie natłuszczone.

Drukowanie wypukłe

W druku wypukłym elementy przyjmujące farbę i drukujące są wystające ponad poziom formy drukarskiej części czcionek, klisz, stereotypów. Do najbardziej rozpowszechnionych technik druku wypukłego należą: fleksografia, typografia i typooffset.

Drukowanie wklęsłe

W tej technice drukują elementy zagłębione, położone niżej niż elementy drukujące. Farba znajduje się w zagłębieniach formy – kałamażykach. Odmianą drukowania wklęsłego są: miedzioryt, heliograwiura, rotograwiura.

Drukowanie sitowe – sitodruk

Technika drukowania polegająca na ręcznym lub mechanicznym przyciskaniu farby za pomocą rakla przez specjalną formę drukową sporządzoną na sicie. Część oczek w sicie, która odpowiada odwzorowywanemu obrazowi, przepuszcza farbę nakładaną bezpośrednio na podłoże: papier, drewno, gumę, skórę, wyroby tekstylne, metale, tworzywa sztuczne.

Druk cyfrowy

„Druk cyfrowy stosuje się tam, gdzie nakłady są na tyle małe, że nie jest opłacalne stosowanie offsetu, jednak oczekiwana jest jakość zbliżona do niego. Wysoki poziom tej jakości widoczny jest nie tylko w druku kolorowym, ale nawet w przypadku samego czarnego tekstu. Typowe zastosowania druku cyfrowego to krótkie serie materiałów na konferencje, materiały reklamowe i biznesowe, raporty itp. oraz całe spektrum druków akcydensowych. Na szczególną uwagę zasługuje możliwość personalizacji druków. W stosunku do druku cyfrowego stosuje się te same technologie introligatorskie co w przypadku innych odmian druku.”[6]

  • Podziały drukowania

Podział drukowania wiąże się z klasyfikacją maszyn drukarskich. W zależności od postaci papieru lub innego podłoża możemy rozróżnić: drukowanie arkuszowe-na pociętych arkuszach, drukowanie zwojowe-odwijana z rolki wstęga papieru. Drukowanie jednostronne lub dwustronne, na jednej lub obu stronach podłoża. Biorąc pod uwagę kształt formy drukarskiej wyróżnia się drukowanie płaskie wykonywane przy pomocy płaskiej formy drukarskiej i drukowanie rotacyjne, w którym giętka, polimerowa lub metalowa forma drukarska jest półokrągła lub cylindryczna. Ze względu na sposób przenoszenia obrazu wyróżnia się drukowanie bezpośrednie, gdy odbitka jest wykonana bezpośrednio przez formę stykającą się z podłożem oraz drukowanie pośrednie, w którym odbitkę uzyskuje się dzięki pomocniczej formie pośredniej, na którą jest przenoszony obraz z formy – matki. Drukowanie może być jednokolorowe, czyli wykonywane z formy drukarskiej pokrytej jednym kolorem lub uzyskane przy pomocy wielu form, z których każda przenosi inną barwę, czyli wielokolorowe. Drukowanie wielobarwne, używane najczęściej do druku kolorowych ilustracji w książkach, czasopismach, plakatach, wykorzystuje zjawisko uzyskiwania barw pochodnych poprzez nałożenie na siebie barw podstawowych.

  • Technika druku wielobarwnego

Technika druku wielobarwnego z kilku form była znana już w XV-XVI w. Oddzielnie dla każdej barwy wykonywano formy drukarskie i drukowano na podłożu, z reguły w kolejności: żółta, czerwona, niebieska, czarna. Nowoczesna technologia, oparta na fotograficznych wyciągach barwnych, opiera się na teorii barw angielskiego fizyka J.C.Maxwella. Odbitki wielobarwne można uzyskać za pomocą wielu technik, między innymi: offsetu, rotograwiury, sitodruku, typografii, typooffsetu.

  • Uszlachetnianie druku

„Uszlachetnianie jest dziedziną poligrafii, zajmującą się metodami pokrywania podłoża drukowanego różnymi substancjami lub materiałami.”[6]

Można uszlachetniać zarówno miejsca zadrukowane, jak i niepokryte farbą. Zazwyczaj jednak uszlachetnienia dokonuje się na zadrukowanych arkuszach.

Poprzez uszlachetnianie podnosi się wizualne walory powierzchni, zwiększa się wytrzymałość podłoża i powierzchni na rozciąganie ścieranie i czynniki atmosferyczne (światło, wilgoć, woda, utlenianie).

Do technik uszlachetniania druku zalicza się takie techniki, jak:

  • brązowanie – imituj e powierzchnię pokrytą metalem
  • cold-stamping, hot-stamping – stosowane do znakowania, zabezpieczeń (hologramy)
  • gumowanie
  • impregnowanie
  • lakierowanie druku – pokrywanie powierzchni lakierem w celu zwiększenia atrakcyjności podłoża drukowanego, wzmocnienia powierzchni przed ścieraniem się farby, zmiany wyglądu naniesionej farby (połysk, połysk perłowy, mat), zwiększenie sztywności podłoża drukowanego. Wyróżniamy również lakiery specjalne jak np. wypukłe (wystają nad lakierowaną powierzchnię), brokatowe (zawierające brokat), zdrapkowe (łatwo się zdrapuj ą), zapachowe (zawieraj ą mikrokapsułki, które po przetarciu pękaj ą i uwalniaj ą zapach),
  • laminowanie w tym foliowanie – zwiększenie odporności na wilgoć, promieniowanie UV i uszkodzenia mechaniczne lub uzyskanie efektów dekoracyjnych. Polega na przyklejeniu do powierzchni zadrukowanej folii lub tkaniny,
  • tłoczenie – polega na utworzeniu w materiale tłoczonym wzoru 3D przez ściśnięcie matrycą. Może być przeprowadzone na zimno lub gorąco, np. w celu odbarwienia materiału.
  • zadruk farbami specjalnymi – zmienno optyczne (zmieniające kolor w zależności od kąta obserwacji), termochromowe (zmieniaj ą barwę pod wpływem temperatury), fotochromowe (zmieniają barwę pod wpływem światła słonecznego), luminescencyjne (świecą w ciemności), magnetyczne (reagujące na magnes), zabezpieczające druk przed kserowaniem, do zdrapek (złote, białe, srebrne) i inne.
  • druk soczewkowy – pozwala na uzyskanie trójwymiarowych, animowanych obrazów na płaskiej powierzchni.