Można postawić pytanie, jakie są konieczne warunki, aby ciąg {Pk} był ciągiem rosnącym i jaka jest jego granica. Tak jak już było powiedziane k-ty wyraz ciągu przyjmuje postać
Wyraz Pk będzie większy od Pk-1, jeżeli
. (62)
Zależność (62) podaje warunek na to, aby Pk > Pk-1 Gdy spełniona jest równość
, (63)
to wyraz Pk nie może być większy od Pk-1 Skoro tak, to warunek (63) powinien zapewnić, że ciąg (62) jest rosnący do wyrazu Pk. Stąd można wyciągnąć wniosek, że granica ciągu {Pk} jest następująca:
. (64)
Wartość prawdopodobieństwa, którą można uzyskać w pojedynczej próbie, jest uwarunkowana możliwościami naukowo-technicznymi. Jeżeli jest ciągły proces poprawiania konstrukcji ( a > 0) oraz niedopuszczalna jest możliwość pogorszenia konstrukcji ( b = 0 ), to wówczas ciąg (61) zbieżny jest do jedności,
. (65)
Z zależności (65) wynika, że dla pewnego poziomu konstruowania i badania możliwy jest do osiągnięcia tytko pewien określony poziom niezawodności. Czyli po odpowiedniej liczbie cykli ( faz projektowania i badań ) powinien poziom niezawodności zbliżyć się do stanu równowagi.
Mając określone prawdopodobieństwo Pk można określić ciąg rozkładów dwumianowych dla próbki N – elementowej ( N modeli wyrobu k-tej wersji):
j = 1, 2,…, N, (66)
k = 1, 2, 3,…
Dla każdego Pk otrzymuje się rozkład liczby sukcesów w próbce N- elementowej.
Jak już powiedziano, średnie wartości tych sukcesów będą wynosiły:
. (67)
Wariancje natomiast będą miały postać
. (68)
Z postaci wzorów (67) i (68} wynika, że dla danej próbki N-elementowej, jeżeli Pk będą rosły, to średnie Ek[XkN] będą również rosły, a wariancje sk2 będą malały.
Dla ustalonego poziomu prac konstrukcyjnych i poziomu badań określonych przez a i b, ciąg rozkładów (66) (dla warunku (64)) będzie zbieżny do rozkładu:
, (69)
j = 1,…, N.
Stąd możliwy do osiągnięcia rozkład ma postać następującą:
. (70)
Wykorzystując (70) można określić prawdopodobieństwo, jakie możliwe jest do osiągnięcia dla przyjętego poziomu konstruowania i badań,
, (71)
gdzie j* jest wyznaczone z założeń na pojedynczą próbę. Schemat rozkładów dwumianowych dla kolejnych cykli badań pokazany jest na rys. 5.
Można również przedstawić zarys modelu kształtowania niezawodności wyrobu, gdy a i b przyjmują zmienne wartości w poszczególnych fazach projektowania i badań. Wzory na prawdopodobieństwa sukcesu lub porażki dla k-tej wersji modelu wyrobu przyjmują postać
, (72)
gdzie Pk + qk = 1.
Dla próbki N-elementowej rozkład dwumianowy przyjmuje postać
, (73)
Rys. 7. Wykres Pk
Dla dolnej granicy prawdopodobieństwa niezawodnej pracy wyrobu wzór przyjmuje postać
, (74)
gdzie j* wyznacza się w warunku Pk = j* /N ( j* — minimalna liczba sukcesów w próbce N-elementowej, Pk – dolna dopuszczalna granica prawdopodobieństwa poprawnej pracy modelu).
W rezultacie projektowania i badań otrzymuje się następujący ciąg:
P1, P2, P3,…, Pk, Pk+1,… = {Pk} (75)
W procesie projektowania dąży się do tego, aby ten ciąg był rosnący.
Można postawić pytanie, jakie muszą być spełnione warunki, aby ciąg (75) był ciągiem rosnącym, uwzględniając, że w każdej fazie projektowania i badań ak i bk zmieniają swoje wartości. Zgodnie z (72) k-ty wyraz ciągu określa się następującym wzorem:
Dokonuje się przekształcenia powyższego wzoru:
Oznacza się , Aby Pk > Pk-1, to A > 0,
, , (76)
Aby Pk > Pk-1, to musi być spełniony warunek (76). Ponieważ prawa strona nierówności (76) zależy od właściwości cech projektowych w k-tej fa-zie projektowania i badań, to jeżeli
Pk-1 < ak /( ak + bk ) otrzymamy Pk > Pk-1.
Skoro ak i bk zmieniają się w każdej fazie projektowania i badań, to możemy postawić pytanie, jak mają się zmieniać ciągi {ak} i {bk}, aby ciąg (75) był ciągiem rosnącym. W wyniku projektowania powinno się zapewnić:
. (77)
Dokonuje się przekształcenia zależności (77):
(78)
Warunek (78) można również napisać w następującej postaci:
. (79)
Zależność (78) będzie zawsze spełniona, gdy (a) ciąg {ak} będzie rosnący;
(b) ciąg {bk} będzie malejący. Jeżeli zależność (78) lub (79) będzie spełniona dla każdego k, to ciąg (75) będzie rosnący. Jeżeli te warunki będą spełnione, to w wyniku procesu projektowania otrzymamy, po odpowiedniej liczbie faz projektowania i badań, wyrób o żądanych cechach niezawodnościowych.
Omówiony przypadek jest w pewnym sensie uproszczeniem problemu. W praktyce projektowania powstają niekiedy rozwiązania nietrafne, które powodują obniżenie prawdopodobieństwa poprawnej pracy. W następnej fazie (w miarę rozpoznawania problemu) powstają pomysły bardziej udane, które wpływają na rozwiązania bardziej trafne, co w wyniku prowadzi do wzrostu prawdopodobieństwa poprawnej pracy. W wyniku całego procesu projektowania w czasie mogą być przypadki, że ciąg (75) w pewnych przedziałach czasu jest ani rosnący, ani malejący. Dopiero po zdobyciu doświadczenia przekształca się w ciąg rosnący.
Rozpatrzone zostaną obecnie niektóre przypadki szczególne procesu konstruowania i badań:
- Niech ak = 0, bk = 0, k = 2, 3,…
Ze wzoru (72) wynika, że wszystkie wyrazy ciągu (75) przyjmują taką samą wartość. Cechy niezawodnościowe modeli wyrobu przy tym sposobie projektowania pozostają takie same jak w etapie pierwszym-
- ak ¹ 0, bk = 0, k = 2, 3,…
W tym przypadku mamy ciągły proces poprawiania konstrukcji. Ciąg (75) jest rosnący. Granicą ciągu jest l.
- ak = 0, bk ¹ 0, k = 2, 3,…
W tym przypadku mamy ciągły proces pogarszania konstrukcji. Ciąg (75) jest malejący. Granicą ciągu jest 0.
- ak = 1, bk = 1, k = 2, 3,…
Ze wzorów (72) wynika, że gdy ak = 1 i bk = 1 ( k = 2, 3,…, ), to w każdym kroku następuje zamiana Pk na qk, a qk na Pk. W praktyce oznacza to, że w każdej następnej fazie projektowania i badań poprawiamy wszystkie stany zawodne modeli wyrobu ( ak = 1 ) i jednocześnie pogarszamy wszystkie stany niezawodne modeli wyrobu ( bk = 1 ).
- ak ¹ 0, bk ¹ 0 i ak + bk = 1
Dla lego przypadku wzory (72) przyjmują postać:
. (80)
W tym przypadku ak i bk stają się prawdopodobieństwami pracy modeli w poszczególnych krokach. Oznacza to, że nie nakłada się historia projektowania z poprzednich faz.
- Niekiedy w pracach projektowo-badawczych chodzi nam o szybkie rozwiązanie problemu, bez względu na koszty. Wtedy proces projektowo-badawczy, zaproponowany wg schematu (rys. 5), można przyspieszyć.
W czasie Dt, w k-tej fazie projektowania, wykonuje się niejedną wersję modeli wyrobu a kilka różnych wersji modeli. Wtedy otrzymuje się ciąg wyników:
Pk1, Pk2,…, Pki,
gdzie i oznacza liczbę wersji modeli w k-tej fazie projektowania.
Wyniki prawdopodobieństw Pki poddaje się obróbce statystycznej, aby uwzględnić ewentualne różnice w liczności poszczególnych próbek oraz aby ustalić istotne bądź nieistotne różnice pomiędzy wynikami prawdopodobieństw.
Do następnej fazy projektowania (k + l), wybiera się tę wersję modelu, który w fazie k osiągnął najwyższą wartość prawdopodobieństwa Pki. W przypadku. gdy różnice Pki dla różnych wersji modeli są nieistotne, o wyborze decydują inne czynniki (cechy), np. prostota konstrukcji.